SALSA DE CUBA

Στη σάλσα, αντίθετα από πολλούς άλλους λάτιν ρυθμούς, είναι δύσκολο να προσδιοριστούν ο χρόνος και ο τόπος προέλευσης της. Οι απαρχές της πιθανότατα πρέπει να αναζητηθούν στις κοινωνικές και μουσικές παραδόσεις πολλών χωρών στην Κεντρική και Νότια Αμερική, όπως της Βενεζουέλας, της Κούβας, του Πουέρτο Ρίκο και του Παναμά.

Από μουσικής πλευράς, η σάλσα δεν μπορεί εύκολα να συμπεριληφθεί σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Κατά πάσα πιθανότητα, γεννήθηκε στην Κούβα στις αρχές του 20^ου αιώνα και ήταν προϊόν συνδυασμού των μουσικών παραδόσεων των Ισπανικών εποίκων και των μαύρων σκλάβων που είχαν έρθει από την Αφρική.

Η σάλσα είναι άμεσα συνδεδεμένη με το ρυθμό, που παίζει πρωτεύοντα ρόλο στη μουσική κουλτούρα της Κούβας. Στην πραγματικότητα ο ρυθμός αυτός αποτελεί την βάση πολλών άλλων δημοφιλών λάτιν ρυθμών, περιλαμβανομένων της κουβανέζικης γουαράτσα, του μάμπο και της ρούμπα. Η σάλσα, τουλάχιστον στην κουβανέζικη παράδοση, θεωρούταν μια μορφή τελετουργικού, ένα είδος φλερτ με μουσική υπόκρουση που μπορεί να συγκριθεί μόνο με την μερένγκε της Δομινικανής Δημοκρατίας.

Η κουβανέζικη σάλσα χαρακτηρίζεται από έναν αργό και αρμονικό ρυθμό, για αυτό επέλεγαν να την χορέψουν πολύ κομψά ζευγάρια, χωρίς όμως ποτέ να αγγίξουν ο ένας τον άλλον. Η κουβανέζικη εκδοχή είναι σίγουρα πιο ποιητική και ρομαντική, σε σύγκριση με την σημερινή νεουορκέζικη, που δέχτηκε ποικίλες μουσικές και πολιτιστικές επιρροές από την Κούβα, τον Παναμά και την Κολομβία.

 

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΡΑΙΒΙΚΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ

Όπως συνέβη με το μάμπο, τη ρούμπα και το μεγαλύτερο μέρος των λάτιν ρυθμών, η σάλσα δε άργησε να περάσει τα σύνορα της Κούβας και να φτάσει στις ΗΠΑ, όπου γνώρισε επιτυχία. Εκεί, στις αρχες της δεκαετίας του 1940, εξαιτίας άλλων μουσικών παραδόσεων, αναπτύχθηκε το στιλ σάλσα της Νέας Υόρκης.

Η Ισπανική συνοικία της Νέας Υόρκης έγινε το λίκνο του νέου ρυθμού και το σημείο αναφοράς για όλους τους Λατινοαμερικανικούς καλλιτέχνες.

Ήταν το γκέτο των μεγάλων αμερικανικών πόλεων, όπου η περιθωριοποίηση, η φτώχεια και ο καθημερινός αγώνας για επιβίωση αποτέλεσαν μεγάλη δοκιμασία για τους μετανάστες που είχαν εγκαταλείψει την πατρίδα τους για να αναζητήσουν την τύχη τους στην Βόρεια Αμερική. Στις ισπανόφωνες φτωχογειτονιές όπου ζούσαν Κουβανοί, ουρουγουανοί, Βενεζουελανοί, Παναμέζοι, Κολομβιανοί κλπ., γεννήθηκε το στιλ σάλσα της Νέας Υόρκης, από την μείξη ρυθμών της Κούβας και της Βόρειας και Νότιας Αμερικής : ρούμπα, τζατ, ριθμ εντ μπλουζ και κούμπια. Η μουσική, συνεπώς, επέτρεψε την αρμονική συνύπαρξη διαφόρων πολιτισμών και εξέφρασε τις ελπίδες τους.

 

ΕΝΑ ΟΝΟΜΑ ΜΕ ΡΥΘΜΟ

 

Στελέχη από τις πιο σημαντικές δισκογραφικές εταιρείες γρήγορα συνειδητοποίησαν τις δυνατότητες αυτού του νέου ρυθμού και το πόσο σαγηνευτικός και εκρηκτικός θα μπορούσε να είναι αυτός ο περίεργος μουσικός συνδυασμός. Οι επαγγελματίες του είδους προειδοποίησαν  ότι είχαν στα χέρια τους ένα πολύ εμπορικό προϊόν, από το οποίο όμως έλειπε το κατάλληλο όνομα.

Δεν ήταν δυνατόν, για παράδειγμα, να αποκαλούν αυτόν τον ρυθμό son, γιατί θα μπορούσε εύκολα να μπερδευτεί με τον αγγλικό όρο sound. Έτσι τελικά, κάποιος σκέφτηκε να υιοθετηθεί ένα όνομα που εύκολα το θυμάται κανείς και επιλέχθηκε η λέξη σάλσα. Ο Ρόμπερτ Πάλμερ, διακεκριμένος κριτικός των  New York Times και γνώστης της αμερικανικής μουσικής, είπε σε συνέντευξη του : << Αν και έχουν υπάρξει ομάδες που συγχώνευσαν διαφορετικά μουσικά στιλ, για πολύ καιρό στη μουσική κυριάρχησε ο διαχωρισμός: Οι λευκοί χόρευαν ροκ εν ρολ στα κλαμπ και οι μαύροι έπαιζαν μπλουζ στο Χάρλεμ. Από την άλλη, οι ισπανόφωνοι βρήκαν στη σάλσα της φτωχογειτονιάς τον ήχο που τους συνέδεε>>.

Ο Τίτο Πουέντε όμως, ο βασιλιάς της λάτιν μουσικής, ανέφερε: <<Η σάλσα είναι μια λέξη που εφευρέθηκε από εκείνους που φτιάχνουν ετικέτες για να πουλήσουν μουσική. Η σάλσα δεν τραγουδιέται, αλλά….τρώγεται>>.