Η ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ

Συχνά ο χορός αντιμετωπίζεται ως φορέας μηνυμάτων που αφορούν ιδέες, συναισθήματα, ιεραρχίες, γεωγραφικά σύνορα, αλληλεγγύη, γνώση και εκπαίδευση. Συνήθως οι χορευτικές δράσεις αναφέρονται σε οπτικές αναπαραστάσεις κοινωνικών σχέσεων και αντανακλούν συναισθηματικές δομές που διαφοροποιούνται από κοινωνία σε κοινωνία.

Στις λεγόμενες πρωτόγονες, ή αλλιώς εξωτικές κοινωνίες ο χορός ήταν μέρος τελετουργιών που είχαν σχέση με την ενηλικίωση των παιδιών, με την αναπαραγωγή, τον αρραβώνα, τη μετανάστευση και άλλα ήθη και έθιμα που βασίζονταν σε δικά τους πολιτισμικά πλαίσια.

 

Σε όλες όμως τις τελετουργίες βασικό ρόλο έπαιζαν το σώμα, η μουσική και η εκδήλωση όλων των συναισθημάτων μέσω του χορού. Η στενή σωματική επαφή δεν ήταν ταμπού. Ίσα ίσα που στους συγκεκριμένους χορούς η σωματική επαφή ήταν αναμενόμενη και σχεδόν επιβεβλημένη, ώστε να μεταδίδεται από άτομο σε άτομο η ενέργεια όλης της φυλής. Ιδιαίτερα σε τελετουργίες αναπαραγωγής και διαβατήριες τελετές, ο χορός αποτελούσε στην ουσία αναπαράσταση του θέματος που κάλυπταν και η σωματική επαφή ήταν υποχρεωτική.

 

Ο ρυθμός ο οποίος παρατηρείτε στους χορούς αυτούς είναι ιδιαίτερα έντονος. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους κυρίως.

1. Διότι οι μουσικές τους τις περισσότερες φόρες είναι απομίμηση στοιχείων της φύσης ή καιρικών φαινομένων

2. Επειδή οι έντονοι ρυθμοί βοηθούν να φύγουν τα κακά πνεύματα από την φυλή τους και οι τελετές τους να έχουν αίσια εξέλιξη.

Έτσι οι χοροί που έχουν προέλθει από τέτοιου είδους κοινωνίες χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα αισθησιακοί, με έντονο ρυθμό, ελεύθεροι, δίχως ίχνους ταμπού και προκαταλήψεις.

Όλα τα παραπάνω ισχύουν για τους χορούς που προέρχονται από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπου η εγγύτητα των σωμάτων γίνεται πιο εύκολα αποδεκτή από ότι στην Ευρώπη. Οι χοροί εκεί είναι πιο οικείοι και αισθησιακοί, και η απόσταση μεταξύ των χορευτών μικρότερη. Αντιπροσωπευτικά δείγματα τέτοιων χορών είναι σάλσα, η λαμπάντα και η μπατσάτα.

Εκτός από φορέας μηνυμάτων, ο χορός ήταν συχνά και δείκτης κοινωνικής ταυτότητας και εξουσίας. Στις δυτικές κοινωνίες ο χορός ξεκίνησε από τις τάξεις των ευγενών. Σκοπός ήταν να εκφραστούν η γνώση, η κουλτούρα, η εκπαίδευση και  κυρίως ο ελεύθερος χρόνος και η εξουσία, στοιχεία που διαχώριζαν αυτές τις κοινωνικές τάξεις από τις κατώτερες.

 

 

 

Οι χοροί τους είχαν στοιχεία καθωσπρεπισμού, ευγένειας και ηρεμίας, καθώς τις εποχές που αναπτύχθηκαν ο αισθησιασμός και η σεξουαλικότητα και οι πολύ στενές επαφές ήταν ταμπού και στοιχεία κατώτερων τάξεων και ανεκπαίδευτων. Έτσι οι χοροί προσέδιδαν κύρος και εξουσία σε όποιον ήξερε να τους χορεύει.

Οι χοροί στην Ευρώπη ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Είναι γενικά πιο κομψοί και κρατημένοι, ωστόσο υπάρχουν τυπικές διαφορές ανάλογα με την περίοδο και την χώρα που αναπτύσσονται.

Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗ

Όσο τα χρόνια περνούσαν όμως οι μετακινήσεις γίνονταν όλο και πιο συχνές. Έτσι, στυλ χορού από μια χώρα μεταφέρθηκαν σε άλλη, και σε άλλη και μετά σε άλλη ήπειρο. Οι μίξεις και οι προσαρμογές κάθε χορού στα έθιμα και στις συνήθειες μια ξένης χώρας ήταν αναπόφευκτες. Το αποτέλεσμα ήταν να προκύψουν νέα είδη, νέα βήματα και νέες φιγούρες στα μέτρα πάντα της εκάστοτε χώρας.

 

Ο χορός βέβαια εξελίσσεται ακόμα και σήμερα, καθώς κάθε χορευτής καταθέτει προσωπικά στοιχεία μέσα από τη ερμηνεία του, μέσα από την ψυχή του και εμπλουτίζει τον χορό με νέα στοιχεία.

Η δημιουργικότητα του χορευτή είναι σημαντική, για να γίνει ο χορός μέσο σωματικής έκφρασης ακολουθώντας το ρυθμό της μουσικής. Η απόκτηση προσωπικής τεχνικής προσδίδει λεπτότητα  άνεση και έκφραση. Αν όμως δεν δίνεται σημασία στην ανάδειξη συναισθημάτων  τότε τον χορό δεν  θα τον απολαύσει ούτε  ο χορευτής ούτε ο θεατής.

ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΣΕ ΖΕΥΓΑΡΙΑ

Τους δύο τελευταίους αιώνες οι χοροί αίθουσας και οι λάτιν εξελίσσονταν και άλλαζαν συνεχώς. Οι μεταβολές στην κοινωνική συμπεριφορά επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τις παραδόσεις κάθε τόπου, σε όλες τις χρονικές περιόδους, καθώς και την εξέλιξη τους. Σήμερα φαίνεται παράλογος ο ισχυρισμός ότι το βαλς είναι ένας επαναστατικός, πρωτοποριακός χορός. Όμως, στην εποχή του, όταν τα μέλη της υψηλής κοινωνίας άρχισαν να χορύουν σε ζευγάρια, ακόμη και δημοσίως, και οι ομαδικοί χοροί εγκαταλείφθηκαν, το βαλς κατέληξε να είναι η μεγαλύτερη επανάσταση στον τομέα του χορού. Η καθιέρωση του χορού σε ζευγάρια αποτέλεσε το θρίαμβο του ρομαντισμού.

Αν παρατηρήσουμε ένα ζευγάρι που χορεύει βαλς, θα διαπιστώσουμε ότι οι κινήσεις του είναι κομψές, κρατημένες και μεγαλοπρεπείς, ενώ θα δυσκολευτούμε να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για το χορό αυτό καθ’ αυτό. Το βαλς ήταν ο χορός της υψηλής κοινωνίας. Βέβαια, μέχρι τότε ήταν αδιανόητο να χορεύει κανείς τόσο κοντά με τον παρτενέρ του, και μάλιστα δημόσια, πόσο μάλλον τα άτομα της συγκεκριμένης κοινωνική τάξης.

Ένα άλλο παράδειγμα χορού στο οποίο φαίνονται ξεκάθαρα τέτοιου είδους διαφορές είναι το αργεντίνικο τάνγκο, που έχει τις ρίζες του στις ανήλιαγες φτωχογειτονιές της Αργεντινής. Εκεί οι χορευτές έλιωναν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. Στις αρχές του 20^ου αιώνα ο συγκεκριμένος  χορός απαγορεύτηκε στη χώρα αυτή της Νότιας Αμερικής, επειδή θεωρήθηκε ανήθικος, απρεπής και υπερβολικά τολμηρός. Το γεγονός αυτό αναζωπύρωσε την δημοτικότητα του σε όλο τον κόσμο και σύντομα κατέκτησε το ευρωπαϊκό και αμερικανικό κοινό.

Όμως, οι νέες χώρες που υιοθέτησαν αυτόν τον χορό δεν ήταν συνηθισμένες σε τόση οικειότητα και αισθησιασμό ανάμεσα στους χορευτές. Για αυτό άρχισαν να εμφανίζονται νέες μορφές έκφρασης, πιο κλασικές και πιο σεμνές. Έτσι γεννήθηκε το ευρωπαϊκό τανγκό.